Τό παραδοσιακό καγκελάρι μας!
Μερικά στορικά στοιχεία σχετικά με το καγκελάρι.
Το Καγκελάρι είναι ένας πολυπρόσωπος υπαίθριος χορός που χορεύεται κατά κανόνα παραδοσιακά στο χωριό μας στην εορτή του Αγίου Χριστοφόρου 9 Μαιου στον Έλατο και στις 16 Αυγούστου στο μεγάλο παραδοσιακό πανηγύρι της Παναγίας στην πλατεία του χωριού μας.
Καγκελάρι γινόταν και στην εορτή του Αγίου Γεωργίου προστάτη και πολιούχο του χωριού μας.
Την ονομασία “Καγκελάρι” την οφείλει ή στη λέξη κάγκελο, επειδή οι χορευτές είναι τοποθετημένοι και συνδεδεμένοι όπως τα κάγκελα ή στα καγκέλια ή καγκελίσματα, τα διπλώματα, δηλαδή, του κύκλου που κάνουν οι χορευτές στο χορό.
Πάντως με την ονομασία “Καγκελάρι” δεν εννοούμε έναν συγκεκριμένο χορό αλλά όλα όσα λαβαίνουν χώρα κατά τη διάρκεια του δρώμενου.
Οι ρίζες του χορού χάνονται στα βάθη του χρόνου. Μαρτυρίες για το πότε ακριβώς εμφανίστηκε δεν υπάρχουν. ‘’Από το ύφος του και τις μονότονες κινήσεις και την καθολική σχεδόν συμμετοχή των πανηγυριστών, φαίνεται ότι είναι αρχαϊκό λείψανο, μέσο συμμετοχής και εκδηλώσεων κοινών συναισθημάτων από μεγάλες ομάδες λαού‘’.
Πάντως στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι ήδη γνωστός. Θα πρέπει, λοιπόν, να συνδέεται με τα ηρωικά χρόνια των αγώνων των κατοίκων αλλά και με τη μακρόχρονη σκλαβιά της Ηπείρου, αν κρίνουμε από τα λόγια ενός γέρου Ηπειρώτη από τους Παπαδάτες Πρεβέζης που χόρεψε το χορό αυτό στο χωριό του πριν από 1912:
–‘’Για μας τότε το Καγκελάρι ήταν ξέσπασμα. Με τα σφιχτοδεμένα χέρια μας, ήτανε σαν να δίναμε ο ένας στον άλλο θάρρος. Και το πάτημά μας στον σκοπό του χορού ήταν δυνατό και οργισμένο. Έμοιαζε σαν να πατούσαμε την τυραννία…‘’
Δε θα ήταν όμως και άστοχο να υποθέσουμε ότι τα τραγούδια, όπως και οι χορευτικοί σχηματισμοί, να ήρθαν στην περιοχή των Τζουμέρκων με τους Σουλιώτες μετά την καταστροφή του Σουλίου. Είναι γνωστό ότι σε αρκετά χωριά της περιοχής εγκαταστάθηκαν μετά τον ξεριζωμό από τις πατρογονικές εστίες ταράφια Σουλιώτικα.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Γεωργίου Κομζιά, ”Το Καγκελάρι.
Διάβασα τελευταία ότι το καγκελάρι της Άρτας γράφτηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 2003) μετά απο δήλωση του υπουργείου Πολιτισμού.
Για εμένα δεν υπάρχει η ταυτότητα “καγκελάρι της Άρτας” όπως γράφτηκε από πολλές τοπικές ιστοσελίδες που κάνουν μόνο αντιγραφή και ποτέ έρευνα πριν αναρτήσουν ένα κείμενο.
Τό κάθε χωριό της Άρτας έχει την δική του ταυτότητα στο καγκελάρι, τους δικούς του στίχους και σήμερα βλέπουμε να μην το τραγουδούν οι χορευτές σε κάποια χωριά μας αλλά να συνοδεύει το χορό η παραδοσιακή δημοτική ορχήστρα που γίνεται και το πανηγύρι αργότερα.
Το Υπουργείο Πολιτισμού θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική την εγγραφή νέων στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο Εθνικό Ευρετήριο, που συμβάλλει στην διαφύλαξη της συλλογικής μας ταυτότητας. Στα στοιχεία που δηλώθηκαν καταγράφεται το αποτύπωμα των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου ως τεκμήριο εθνικής αυτογνωσίας και βάση επί της οποίας οικοδομείται η συλλογική μας αυτοπεποίθηση.
Το Καγκελάρι στα χωριά της Άρτας εκφράζει μια κοινωνία που επινοεί συλλογικούς τρόπους έκφρασης, πάνω σε στέρεες παραδόσεις ή ως φόρο τιμής στο ελεύθερο πνεύμα του λαού μας.
Η άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά περιέχει τεκμήριο από το βαθύ πολιτιστικό ίχνος ενός πλούσιου και ως ένα βαθμό, ανεξερεύνητου παρελθόντος.
Αποτελεί βασικό στοιχείο του Πολιτισμού μας. Οφείλουμε να την τιμούμε, να τη σεβόμαστε. Η σύγχρονη κοινωνία μας έχει τις ρίζες της στην παράδοση, στην ιστορία, στις εμπειρίες των ανθρώπων που προηγήθηκαν ημών σε αυτόν τον τόπο. Μέλλον χωρίς παρελθόν δεν είναι ευοίωνο».